Friesland Campina, Bavaria, Mars, en Ennatuurlijk hebben de wens om samen met diverse glastuingebieden geothermie te gaan winnen en benutten. Op 28 juni 2017 ondertekenden zij een overeenkomst waarmee zij aangeven dat zij de kansen voor geothermie tussen Veghel en Someren gaan onderzoeken.
In Oost Brabant ligt de potentiële watervoerende laag (kolenkalkformatie) op een diepte tussen de 3,5 kilometer en 7 kilometer.
Om de ligging van deze aardlaag nauwkeurig in beeld te brengen en op basis hiervan een businessplan op te stellen hebben de bovenstaande bedrijven de handen in een geslagen om samen met Geothermie Brabant de zogenaamde exploratiefase
op te starten.
Deze exploratiefase moet duidelijk maken welke plaatsen in Oost-Brabant mogelijk geschikt zijn voor boringen naar aardwarmte. Parallel aan het onderzoek wordt ook gewerkt aan de opbouw van een businesscase voor het
totale project inclusief financiering, garantiefondsen, warmteafnameovereenkomsten en distributie. We trekken samen op met Energie Beheer Nederland (EBN) en het ministerie van Economische zaken omdat het project onderdeel
is van de Green Deal Ultradiep Geothermie, die op 22 juni 2017 is afgesloten.
Er is al veel bekend over de bodemopbouw in Noord- Brabant. Aanvullende onderzoeken in Oost-Brabant zijn echter wenselijk om nog meer inzicht te verkrijgen in de potentie van diepe geothermie waarbij natuurlijke warmte uit diepte boven 3000 meter wordt gewonnen. De onderzoeken naar de ligging en opbouw van bodemlagen die mogelijk kansrijk zijn voor geothermie vinden grotendeels plaats in de laatste twee maanden van 2017 met uitloopmogelijkheid naar het eerste kwartaal van februari 2018.
De eerste stap in het aanvullend onderzoek is een seismisch onderzoek door middel van vibro-trucks.
Het vibro seismisch bodemonderzoek is inmiddels voltooid in de gemeenten Cranendonck, Nederweert, Heeze-Leende, Someren en Asten. De verkregen informatie wordt nu geanalyseerd en daarna is bekend of er mogelijk nog aanvullend onderzoek noodzakelijk is.
Het onderzoek wordt nog voortgezet in de gemeenten Deurne, Horst aan de Maas, Venray en Gemert- Bakel.
In de periode tussen Kerst en Nieuwjaar wordt er doorgewerkt. Voor Nieuwjaar is naar verwachting ook in deze gemeenten het onderzoek afgerond. In januari 2018 wordt het onderzoek noordelijker voortgezet met centraal gemeente Laarbeek en omliggende gemeenten en aansluitend in Meierijstad, Bernheze en Boxtel.
De uitkomsten van het seismisch onderzoek, in combinatie met een zinvolle businesscase kan in 2018 verder leiden tot het opstarten van een diep geothermieproject in Oost-Brabant. Dit project kan naar verwachting in 2020 geboord worden en in 2021 operationeel zijn. Een exacte boorlocatie kan pas worden vastgesteld na afronding van de vooronderzoeken.
In Oost-Brabant ligt de zogenaamde Kolenkalk formatie op een diepte tussen de 3,5 en 7 kilometer. Relatief dichtbij, bij het glastuinbouwgebied Californië in Grubbenvorst, zijn twee projecten geboord in dergelijke formaties en die zijn daar kansrijk gebleken. Vanwege de diepte en de onbekendheid van de laag wordt op dit moment een seismisch onderzoek voorbereid om de ondergrond tussen Veghel en Someren op diverse plaatsen in kaart te brengen en aan de hand daarvan keuzes te maken voor verdere doorontwikkeling van geothermie.
In Oost-Brabant wordt het seismisch onderzoek mede gedragen door Bavaria, FrieslandCampina, Mars, Ennatuurlijk en enkele tuinbouwgebieden rondom Helmond en Asten/Someren. Geothermie Brabant BV is penvoerder, projectontwikkelaar en de operator van dit consortium wat recent een Green Deal heeft gesloten met Energie Beheer Nederland BV (EBN, dochter van het Rijk) en het Ministerie voor Economische zaken waarin wordt afgestemd dat het consortium onderzoek doet ten behoeve van het ontwikkelen van diepe geothermie (>4 km) en dat partijen gezamenlijk aan de lat staan om hieruit projecten te ontwikkelen.
Het seismisch onderzoek zal onthullen waar in Oost-Brabant de meest kansrijke plaatsen zijn om het zogenaamde exploratieonderzoek te vervolgen en de projectontwikkeling (ontwerp, realisatie, warmtelevering, financiering en exploitatie) op te starten. Naar verwachting kan deze conclusie (waar verder exploreren) in februari 2018 gemaakt worden.
Naar verwachting kan het eerste project begin 2021 operationeel zijn.
Aardwarmte wordt gesubsidieerd met de SDE+ exploitatiesubsidie. Hiermee wordt de onrendabele top opgelost. Hierdoor is het mogelijk om met geothermie een concurrerend aanbod te kunnen doen in de duurzame energie-mix. Jaarlijks wordt de SDE bijdrage op basis van onder andere de huidige gasprijs bijgesteld voor het daarop volgende jaar.
Dit onderzoek vindt plaats door trillingen de grond in te sturen en de weerkaatsing hiervan op de verschillende aardlagen op te vangen met geofoons aan het aardoppervlak. Deze weerkaatsingen kunnen vervolgens worden omgezet in een dwarsdoorsnede van de ondergrond. De trillingen worden de grond in gebracht door zogenaamde “vibro-trucks” die hoofdzakelijk via de openbare weg zullen rijden. De geofoons zijn kleine ontvangers die met een kort pinnetje in de grond geprikt worden en met elkaar zijn verbonden via een lange signaalkabel. In de gehele regio wordt circa 250 km seismische lijn geacquireerd (zie bijlage), daar waar de kansen voor geothermie het grootst lijken. Het onderzoek op de betreffende locaties zal minimaal en kortdurend zijn. Daarnaast wordt gezorgd voor voortijdige afstemming met eigenaren van eventueel te betreden particuliere percelen. Het seismisch onderzoek maakt geen gebruik van explosieven waardoor de trillingen slechts lokaal en tijdelijk gevoeld worden.
Om een goede indruk te krijgen van een seismische campagne ten behoeve van exploratie naar geothermie verwijzen we u naar dit filmpje op You-tube.
Er wordt geboord op een diepte tussen de 3,5 en 6,5 km ter hoogte van de kolenkalkformatie in Oost-Brabant. Hierbij gaat het in het bijzonder om boringen bij breuklijnen van watervoerende lagen.
Voordat het zo ver is, worden de nodige risicoanalyses uitgevoerd, evenals verder (seismisch) onderzoek om op basis hiervan een gedegen beslissing te nemen over de plaatsing en het ontwerp van de geothermische put. Er wordt niet in waterwingebieden geboord: de waterwingebieden zelf en een beschermingszone daaromheen zijn aangewezen als boringsvrije zones. Het ontwerp van de put is zodanig dat de zoetwater-voerende aardlagen zijn afgesloten van de stromingen in de put zelf: in het ondiepe deel wordt een stalen buis (zgn conductor) geplaatst die de ondiepe aardlagen beschermt. Daarbinnen komt een stalen productiebuis, waarbinnen de aardwarmteproductie plaatsvindt. De ruimte tussen de conductorbuis en de productiebuis wordt opgevuld met cement. De buitenkant van de diepere productiebuis wordt eveneens gecementeerd om ook de diepere aardlagen af te schermen. Tussen het geothermische reservoir (in Oost Brabant verwacht tussen 3,5 km en 6,5 km diepte) en het grondwaterreservoir (typisch ondieper dan 600 m) zitten heel veel afdichtende geologische lagen die de twee aquifers scheiden. De kans op een directe verbinding tussen de twee aquifers is verwaarloosbaar klein. Aanvullend aan de risicobeheersende maatregelen en risicoanalyses komt er een monitoringsprogramma om de toestand van het geothermisch project en het potentiële effect op de omgeving te kunnen meten, monitoren en verifiëren.